Dialekt iracki zawiera wszystkie głoski występujące w języku literackim, ale oprócz tego jeszcze kilka dodatkowych. Są to:
1. Spółgłoski
- p – np. perde – zasłona, kurtyna. Występuje w zapożyczeniach i wymawiana jest podobnie jak w jęz. polskim;
- č – np. čelib – pies. Artykułowana jak polskie cz, tylko bardziej miękko (jak w jęz. angielskim). Powstała w wyniku palatalizacji (zmiękczenia) spółgłoski k, co jednak nie oznacza, że każde k zostało zastąpione przez č. Występuje też w zapożyczeniach z innych języków (np. z perskiego čaraḫ – koło, czy z angielskiego čeyyek – sprawdzać).
- g – np. gumar – księżyc. Wymawiana jak polskie g. Rozwinęła się ze spółgłoski q (ق), jednak zmiana ta nie ma charakteru ogólnego i obejmuje tylko część wyrazów.
- v – np. vīze – wiza. Występuje tylko w zapożyczeniach i wymawiana jest jak polskie w.
W dialekcie irackim zatarła się różnica wymowy spółgłosek oznaczanych w języku literackim znakami ض (ḍ) oraz ظ (ẓ) – obie artykułowane są jako międzyzębowe emfatyczne (faryngalizowane). Z kolei emfatyczne ḷ w przeciwieństwie do języka literackiego nie ogranicza się tylko do imienia boskiego Aḷḷāh (الله) lecz występuje także w kilku innych wyrazach, np. gaḷub – serce.
Spółgłoska lām przedimka, podobnie jak w języku literackim, upodabnia się do bezpośrednio po niej następującej spółgłoski o zębowo-dziąsłowej artykulacji, w tym również do ǧ (np. iǧ-ǧerīde – gazeta) i do č (np. ič-čelib – pies).
2. Samogłoski
a) Samogłoski krótkie:
- a – np. ḫabar – wiadomość;
- e – jako wariant samogłoski a np. weled – chłopiec;
- i – np. ǧilid – skóra;
- u – np. ḫubuz – chleb.
b) Samogłoski długie:
- ā – np. bārid – zimny. W zakończeniach wyrazowych wymawiana jest jako krótka e lub a (w sąsiedztwie spółgłosek gardłowych i emfatycznych). Jeśli jednak bezpośrednio po niej wystąpi sufiks, wówczas artykułowana jest zawsze jako długa. W transkrypcji będzie więc oznaczana konsekwentnie symbolem ā, np. niṭā, ḥičā, bidā.
- ē – a właściwie yē, ponieważ artykułowana jest przeważnie jak dyftong zaczynający się od półsamogłoski y i jest pochodną dyftongu ay – np. byēt (literackie bayt) – dom;
- ī – np. dīn – religia;
- ū – np. ṭūl – długość;
- ō – najczęściej jest to pochodna dyftongu aw, np. mōt (literackie mawt) – śmierć. Występuje też w zapożyczeniach, np. dōšek – materac.
3. Sylaba i akcent
Struktura sylabiczna jest taka sama jak w języku literackim. Tak też zachowuje się akcent, który pada na sylabę przedostatnią, o ile jest ona długa (CV̄ lub CVC) albo ponaddługa (CV̄C), a w przeciwnym wypadku na trzecią od końca niezależnie od jej długości. Samogłoski w sylabach krótkich (CV) mają tendencję do wypadania w pozycji nieakcetnowanej, np. wāgfīn zamiast wāgifīn – stojący (l.mn.), nādre zamiast nādire – rzadka, eklet zamiast ekelet – zjadła. Niekiedy razem z nieakcentowaną samogłoską wypada jedna z poprzedzających ją spółgłosek, jak np. fawrī zamiast fawwirī – zagotuj (r.ż.), yikemlūn zamiast yikemmilūn – kończą.
W zastosowanej tu transkrypcji występuje ponadto znak łuku (⏝) pomiędzy sąsiadującymi wyrazami, sygnalizujący wymowę łączną.4. Zapis
Choć na przestrzeni ostatniego stulecia w dialekcie irackim powstało i spisanych zostało mnóstwo tekstów literackich (sztuk teatralnych, poezji, opowieści ludowych, czy też partii dialogowych w prozie literackiej), to nie doczekał się on jak dotąd ujednoliconego zapisu w alfabecie arabskim, oddającego specyfikę fonetyczną tej mowy. Bardzo często wygląda to tak, jak w poniższym przykładzie:
Jak pokazują wyrazy zaznaczone w tym krótkim tekście kolorem czerwonym, nie użyto nawet oddzielnych liter dla spółgłosek č oraz g, nie mówiąc już o znakach diakrytycznych samogłosek i dyftongów. Zatem poprawne odczytanie tak zapisanych tekstów możliwe jest tylko dla kogoś, kto zna dialekt iracki. W bardziej dokładnych notacjach stosuje się zapożyczoną z perskiego literę ﭺ dla spółgłoski č, literę ﮒ dla spółgłoski g oraz ﭖ dla p.
