Rozlewiska na południu Iraku
Rozlewiska na południu Iraku

1. Odmiana tzw. czasowników zdrowych, tzn. o rdzeniach niezawierających spółgłosek słabych („w” oraz „y”), hamzy ani identycznych drugiej i trzeciej spółgłoski rdzennej – na przykładzie kitebpisać, ṭilaᶜwyjść, ṭubaḫgotować oraz terǧemtłumaczyć:

Czas przeszły
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1 os. kitebit ṭilaᶜit ṭubaḫit terǧemit kitebnā ṭilaᶜnā ṭubaḫnā terǧemnā
2 os. r.m. kitebit ṭilaᶜit ṭubaḫit terǧemit kitebtū ṭilaᶜtū ṭubaḫtū terǧemtū
2 os. r.ż. kitebtī ṭilaᶜtī ṭubaḫtī terǧemtī kitebten ṭilaᶜten ṭubaḫten terǧemten
3 os. r.m. kiteb ṭilaᶜ ṭubaḫ terǧem kitbaw ṭilᶜaw ṭubḫaw terǧemaw
3 os. r.ż. kitbat ṭilᶜat ṭubḫtat terǧemaw kitben ṭilᶜen ṭubḫen terǧemen
Czas teraźniejszy
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1 os. aktib aṭlaᶜ aṭbuḫ eterǧim niktib niṭlaᶜ nuṭbuḫ interǧim
2 os. r.m. tiktib tiṭlaᶜ tuṭbuḫ itterǧim tikitbūn tiṭilᶜūn tuṭubḫūn itterǧimūn
2 os. r.ż. tikitbīn tiṭilᶜīn tuṭubḫīn itterǧimīn tikitben tiṭilᶜen tuṭubḫen itterǧimen
3 os. r.m. yiktib yiṭlaᶜ yuṭbuḫ yiterǧim yikitbūn yiṭilᶜūn yuṭubḫūn yiterǧimūn
3 os. r.ż. tiktib tiṭlaᶜ tuṭbuḫ itterǧim yikitben yiṭilᶜen yuṭubḫen yiterǧimen

W większości czasowników o rdzeniach trójspółgłoskowych pierwszą samogłoską tematyczną w formach czasu przeszłego oraz samogłoską prefiksu czasu teraźniejszego jest i. Niekiedy jednak jest to u, np.: burad / yubrudochłodzić się, buṣaṭ / yubsuṭbić, ṭubaḫ / yuṭbuḫgotować, ḍufar / yuḍfurpleść, zaplatać, ḍubaṭ / yuḍbuṭregulować, ustawić, ṣufag / yuṣfugtrzasnąć (np. drzwiami), ṣubar / yuṣburbyć cierpliwym, kubar / yukbururosnąć, kumaš / yukmušchwycić, muraḍ / yumruḍzachorować. Nie jest to przy tym efektem działania jakiejkolwiek reguły. Są też czasowniki, w których funkcjonują oba warianty, jak np. ṭufar / yuṭfur, yiṭfurskakać, czy ṭilab / yiṭlub, yuṭlubprosić, żądać.

2. Odmiana pozostałych typów czasowników – na przykładzie: ekeljeść, wugafstanąć, zatrzymać się, deggstukać, gālpowiedzieć, ḥičāmówić, opowiadać:

Czas przeszły
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1 os. ekelit wugafit deggyēt gilit ḥčyēt ekelnā wugafnā deggy gilnā / ginnā ḥčyēnā
2 os. r.m. ekelit wugafit deggyēt gilit ḥčyēt ekeltū wugaftū deggyētū giltū / gittū ḥčyētū
2 os. r.ż. ekeltī wugaftī deggyētī giltī / gittī ḥčyētī ekelten wugaften deggyēten gilten / gitten ḥčyēten
3 os. r.m. ekel wugaf degg gāl ḥičā eklaw wugfaw deggaw gālaw ḥičaw
3 os. r.ż. eklet wugfet degget gālat ḥičet eklen wugfen deggen gālen ḥičen
Czas teraźniejszy
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1 os. ākul ōgaf edugg agūl aḥčī nākul nōgaf indugg ngūl niḥči
2 os. r.m. tākul tōgaf itdugg / iddugg tgūl tiḥčī tāklūn tōgfūn itduggūn / idduggūn tgūlūn tiḥčūn
2 os. r.ż. tāklīn tōgfīn itduggīn / idduggīn tgūlīn tiḥčīn tāklen tōgfen itduggen / idduggen tgūlen tiḥčen
3 os. r.m. yākul yōgaf yidugg yigūl yiḥiči yāklūn yōgfūn yiduggūn yigūlūn / yiglūn yiḥčūn
3 os. r.ż. tākul tōgaf itdugg tgūl tiḥiči yāklen yōgfen yiduggen yigūlen yiḥčen

Tak samo jak ekel odmienia się czasownik aḫaḏbrać. W obu pierwotna hamza została w formach czasu teraźniejszego zastąpiona długą samogłoską ā. Inaczej niż w czasowniku umar / yuᵓmurrozkazywać, gdzie hamza w całej odmianie zachowała się.

Z kolei w prefiksach form czasu teraźniejszego czasowników, w których pierwszą spółgłoską rdzenną jest wāw pojawia się regularnie długa samogłoska ō, np.: wugaᶜ / yōgaᶜspadać, wuṣal / yōsalprzybyć, dotrzeć, wuṣaf / yōṣifopisać, wuzan / yōzinważyć.

W czasie przeszłym odmiana czasowników o identycznej drugiej i trzeciej spółgłosce rdzennej, jak degg, upodobniła się zupełnie do odmiany czasowników, w których trzecią spółgłoską rdzenną jest yāᵓ, co pokazuje Tabela 7. To samo dotyczy tych czasowników, w których ostatnią rdzenną spółgłoską jest wāw, np.: riǧā / riǧētprosić, diᶜā / diᶜētzaprosić, niǧā / niǧēturatować się, nimā / nimyētrozwinąć się. W tym przypadku takie ujednolicenie rozciąga się również na odmianę w czasie teraźniejszym. Stąd odpowiednio: yirǧī, yidᶜī, yinǧā, yinmā, choć można również usłyszeć warianty yirǧū czy yidᶜū.

Z podobnym wariantem jak yiglūn w liczbie mnogiej 3 os. r.m. mamy do czynienia w przypadku czasownika rādchcieć, gdzie obok formy yirīdūn występuje też wariant yirdūn, który w pewnych wyrażeniach ulega dodatkowemu skróceniu, np.: ard⏝aṭlaᶜ obok erīd aṭlaᶜchcę wyjść.

Osobnej uwagi wymaga czasownik iǧe (ǧā)przychodzić. Odmienia się co prawda dokładnie według schematu reprezentowanego przez czasownik ḥičā w Tabeli 49, odróżnia go jednak wielość wariantów w czasie przeszłym.

Czas przeszły
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1 os. iǧēt, ǧēt iǧēnā, ǧēnā
2 os. r.m. iǧēt, ǧēt iǧētū, ǧētū
2 os. r.ż. iǧētī, ǧētī iǧēten, ǧēten
3 os. r.m. iǧe, ǧā iǧaw, iǧawwi, ǧawwi
3 os. r.ż. iǧet, iǧetti, ǧet, ǧetti iǧen, ǧenni
Czas teraźniejszy
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1 os. eǧī niǧī
2 os. r.m. tiǧī tiǧūn
2 os. r.ż. tiǧīn tiǧen
3 os. r.m. yiǧī yiǧūn
3 os. r.ż. tiǧī yiǧen