Ruiny zamku Szobek w Jordanii

1. Liczebniki główne

Liczebniki od 3 do 10 przyjmują formę żeńską, jeśli wyliczany rzeczownik jest rodzaju męskiego oraz męską, jeśli wyliczany rzeczownik jest rodzaju żeńskiego. Wyliczany rzeczownik występuje natomiast w liczbie mnogiej i dodatkowo w dopełniaczu. Ponadto, podobnie jak w konstrukcji przydawki dopełniaczowej, końcówka rodzaju żeńskiego w liczebniku powinna być w wymowie zachowana. Końcówka dopełniacza wyliczanego rzeczownika nie odgrywa istotnej roli i przeważnie nie jest zaznaczana ani w piśmie ani w mowie. Stąd np.: أَرْبَعةُ كِلابٍ (ᵓarbaᶜatu kilābin – cztery psy, عَشْرُ نِساءٍ (ᶜašru nisāᵓin – dziesięć kobiet, خَمْسُ مَدارِسَ (ḫamsu madārisa – pięć szkół) czy ثَلاثُ مُدَرِّساتٍ (ṯalāṯu mudarrisātin – trzy nauczycielki). Wyjątkiem są rzeczowniki rodzaju męskiego tworzące regularną liczbę mnogą (tzw. zdrową), w których dopełniacz zaznaczany jest zarówno w piśmie, jak i w mowie, np. ثَلاثةُ مُدَرِّسينَ (ṯalāṯatu mudarrisīna – trzech nauczycieli).

Liczebniki od 11 do 19 generalnie nie odmieniają się przez przypadki za wyjątkiem 12, który zarówno w bierniku jak i dopełniaczu przyjmuje formę اِثْنَيْ عَشَرَ (iṯnay ᶜašara) dla rodzaju męskiego oraz اِثْنَتَيْ عَشْرَةَ (iṯnatay ašrata) dla rodzaju żeńskiego. Formy żeńskie dla 11 i 12 to odpowiednio: اِحْدى عَشْرَةَ (iḥdā ᶜašrata) i اِثْنَتا عَشْرَة (iṯnatā ᶜašrata).

Z kolei dziesiątki, niezależnie od rodzaju gramatycznego wyliczanego rzeczownika, mają końcówkę identyczną jak rzeczowniki i przymiotniki tzw. liczby mnogiej zdrowej rodzaju męskiego, tj -ūna. Tak samo odmieniają się również przez przypadki, przyjmując zarówno w bierniku jak i w dopełniaczu końcówkę -īna, np.: عِشْرينَ (ᶜišrīna), خَمْسينَ (ḫamsīna), ثَمانينَ (ṯamānīna).

W przedziale 13-19 liczebnik dziesięć zgadza się co do rodzaju gramatycznego z rzeczownikiem wyliczanym. Jedności natomiast – analogicznie jak w grupie 3-10 – przyjmują rodzaj przeciwny. To samo dotyczy jedności w liczebnikach złożonych od 20 do 99, za wyjątkiem 21 i 22.

Ponadto liczebniki zakresu 11-99 rządzą biernikiem (który nie zawsze sygnalizowany jest w piśmie, a w mowie ulega często neutralizacji) oraz wymagają, by rzeczownik wyliczany miał formę liczby pojedynczej. Ilustrują to następujące przykłady: أَحَدَ عَشَرَ قَلَماً (ᵓaḥada ᶜašara qalaman - 11 ołówków), اِثْننا عَشْرَةَ وَرَقةً (iṯna ᶜašrata waraqatan – 12 kartek), سِتَّةٌ وخَمْسونَ رَجُلاً (sittatun wa-ḫamsūna raǧulan – 56 mężczyzn), أَرْبَعٌ وَعِشْرونَ ساعةً (ᵓarbaᶜun wa-ᶜišrūna sāᶜatan – 24 godziny).

Tysiące w liczebnikach złożonych zachowują się tak jak każdy rzeczownik, np.: عَشْرةُ آلافٍ (ᶜašratu ᵓālāfin), عِشْرونَ أَلْفاً (ᶜišrūna ᵓalfan), مِئةُ أَلْفٍ (miᵓatu ᵓalfin) .

2. Liczebniki porządkowe

Liczebniki porządkowe od 2 do 19 tworzą rodzaj żeński w sposób regularny, np.: ثانِيةٌ (ṯāniyatun) رابِعةٌ (rābiᶜatun), خامِسةٌ (ḫāmisatun), عاشِرةٌ (ᶜāširatun). W przedziale od 11 do 19 nie odmieniają się jednak przez przypadki, np.: حادِيةَ عَشْرةَ (ḥādiyata ᶜašrata), ثانِيةَ عَشْرةَ (ṯāniyata ᶜašrata), خامِسةَ عَشْرةَ (ḫāmisata ᶜašrata), تاسِعةَ عَشْرةَ (tāsiᶜata ᶜašrata).

Co do zasady podobnie jak przymiotniki występują po wyliczanym rzeczowniku i podobnie jak przymiotniki zgadzają się z nim pod względem rodzaju, przypadka i określoności, np.: الفَصْلُ الثاني (al-faṣlu ṯ-ṯānī – w drugim kwartale), الدَرَجةُ الخامِسةُ (ad-daraǧatu l-ḫāmisatu – piąty stopień), الشَهْرُ الحادِيَ عَشَرَ (aš-šahru l-ḥādiya ᶜašara), السَنَةُ الخامِسةَ عَشْرةَ (as-sanatu l-ḫāmisata ᶜašrata – piętnasty rok), القَرْنُ العِشْرونَ (al-qarnu l-ᶜišrūna – dwudziesty wiek).